سرخه سرخه , سرخه شناسی و اخبار شهرستان سرخه
مطالب مرتبط
شهر سرخه پیشینه ای به بلندای بادگیرهایش و یا شاید هم به کهنی مسجد چهل ستونش دارد. نامش را از پادشاه توران و فرزند افراسیاب به ارث برده باشد یا از سرخاب دیو، فرقی ندارد! چرا که اینک سرخه، شهره ی داشته های امروزاش است و مفتخر به داشته های دیروز.
بچه های رسالت قلم هم به خود می بالند که این گذشته شهر را برای شما بازگو کنند. اینک می نشینیم تا فصل دوم دفتر کهن تاریخ شهر سرخه را ورق بزنیم… .
پیشنیه تاریخی سرخه
سرخه پيشينه ي بسيار كهني دارد؛ امّا دست يابي به تاريخ و ويژگي هاي فرهنگي، اجتماعي و تمدني تاريخ كهن آن در شرايط حاضر مقدور نمي باشد.بي شك مردم سرخه تركيبي از چند قوم هستند.لهجه هاي متفاوتِ مردم محله هاي مختلف كه اكنون اندك اندك رنگ می بازد، گوياي اين تفاوت مي باشد.رواياتي مبني بر مهاجرت مردم سرخه از غرب كشور يا تبعيد برخي در دوره اي از حكومت حاكمان به اين شهر وجود دارد؛ امّا براي هيچ يك سند مستدلّي در اختيار نيست[1].در زمينه ي تاريخ سرخه، تنها يك كتاب تأليف شده است و آن« تاريخ شهر سرخه»است كه با تلاش آقاي رضا مهربان بر مبناي روايات شفاهي فراهم آمده است.اين مجموعه نيز دقيقاً به دليل اينكه بر مبناي روايات شفاهي و سينه به سينه فراهم شده است از نظر روايت حوادث و وقايع تاريخي متقن و قابل استناد نمي باشد.البته گردآوري روايات شفاهي خود سر فصلي مستقل براي پژوهشگران معاصر است و نبايد از ارزش هاي متعدد اين اثر غافل بود.چنانکه در مجموعه ي حاضر نيز چند جا از اين كتاب بهره گرفته ايم.
نگارندگان اين مجموعه بر استفاده از منابع مكتوب و مستدل در اين عرصه تعمّد داشته اند و به ندرت به روايات شفاهي استناد کرده اند ؛مگر در مواردی که راوي خود در اين عرصه صاحب نظر بوده یا اطلاع دقیقی داشته است .اميد است كه پژوهشگران علاقه مند، به تكميل اين بخش همت گمارند و گره هاي ناگشوده ي تاريخ سرخه را بگشايند.
وجه تسميه
چرا«سرخه» را بدين نام، نامگذاري كرده اند؟در پاسخ اين سؤال دلايل متعددي ذكر شده است ولی رسيدن به دليل مستند و متقن به پژوهش بيشتري نيازدارد.با وجود عوامانه بودن برخي دلايل، از مطرح كردن آنها گزيري نيست:
1- بنابه افسانه اي معروف وقتي كه سرخه – فرزند افراسياب وپادشاه توران- عازم سرزمين خود بوده در نزديكي هاي سرخه به او اطلاع مي دهند كه راهزني به نام زين العرب در اين حوالي با قطع طريق و غارت، آسايش را از مردم سلب نموده است ؛لذا از وي استمداد مي طلبند.سرخه ابتدا عده اي از سپاهيان خود را مأمور دفع زين العرب و سپاهيان او مي كند ولي در دو يا سه بار، لشكريان سرخه از اين راهزن شكست خورده ،عزيمت مي نمايند؛لذا در همان محل رحل اقامت افكنده ، چند بناي خشت و گلي بر پا مي سازند كه بعدها به تدريج بر بناهاي آن افزوده گرديد و به نام سرخه مشهور شد.
2- بنا بر افسانه ای دیگر در زمان قبل از اسلام وقتي كه سرخه قلعه ي كوچكي بود رئيسي داشت كه در خانه اش دختر زيبايي داشت. در شش كيلومتري سرخه غاري وجود دارد كه به صورت نقب تا داخل قلعه ي قديمي سرخه به درون دژ راه داشته است.در اين غار كه در منطقه ي«نمك دره» واقع است، ديوي به نام«سرخاب ديو» زندگي مي كرده است.سرخاب ديو از طريق اين نقب وارد قلعه مي شود.دختر را تصاحب مي كند و پدرش را به قتل مي رساند.سپس اين محل به نام سرخه يا سرخاب مشهور مي گردد.[2]
3- كوه هاي اطراف سرخه در برخي قسمت ها سرخ رنگ مي باشد؛ به همين دليل اين شهر سرخه نام گرفته است.[3]
4- سرخه نام قبيله اي بوده است كه مردم آن، از منطقه اي ديگر به محل كنوني كوچيده اند.
1- البته در مورد مهاجرت یا تبعید مردم سرخه به شهرهای دیگر منابعی در دست است؛ مثلاً میزا ابراهیم در سفرنامه اش، در مورد طوایف شهر انزلی می نویسد: « و خود انزلی دو محلّه است و دو طایفه دارد: یکی طایفه ی سرخی که ایشان را از ولایت سمنان، از قریه ی سرخک ، سه فرسخی شهر سمنان، در اواخر صفویه، به این ولایت آورده اند و طایفه ی دیگر مشهور به استاد محمد رضی است.» (میرزا ابراهیم،سفرنامه استرآباد و مازندران و گیلان، به کوشش مسعود گلزاری، تهران، بنیاد فرهنگ ایران، 1355،ص 201) [ این منبع را پژوهشگر ارجمند آقای علی اکبر فخرو در اختیار نگارندگان قرار داده است.]
2- پروژه تاريخ هنر سرخه ـ ص34
3- احساني ، محمدحسين ـ جغرافياي عمومي شهر سرخه- ص56
منبع: انجمن رسالت قلم سرخه، سرزمین آفتاب، فصل تاریخ.
